Türkiye Cumhuriyeti 61. Hükümetinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı olarak yeniden görev alan Sayın Dr. M. Mehdi EKER’i kutlamak, sektörün güncel sorunlarını dile getirmek ve önümüzdeki süreçte veteriner sağlık ürünleri sektörünün ihtiyaç duyduğu konuları anlatmak üzere, VİSAD Yönetim Kurulu Başkanı ve Yönetim Kurulu üyeleri 20 Eylül 2011 tarihinde Sayın bakanı ziyaret etti.

Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Burhan HACI 3. Dönem Bakan olması nedeniyle tebrik ederek konuşmasına başladı. Başkan Burhan HACI kısaca VİSAD hakkında bilgilendirme yaparak, 20 yıllık bir dernek olduklarını, veteriner ilaçları, hayvan aşıları ve yem katkıları olmak üzere üç alanda faaliyet gösterdiklerini, 2010 yılı hayvan sağlık ürünleri pazarının yaklaşık 500 Milyon TL olduğunu ve bunun % 75’ inin VİSAD üyeleri tarafından temsil edildiğini, Bakanlıkla yakın işbirliği yapmaktan memnuniyet duyduklarını, istikrar ve hayvancılığın gelişmesi ile veteriner ilaçları, hayvan aşıları ve yem katkılarına olan talebin artmasının bilincinde olduklarını belirti. Başkan Burhan HACI son yıllarda hayvancılıkta önemli bir yapısal değişim sürecinin oluştuğunu, ekonomik ölçekli hayvancılık işletme sayısının arttığını, gıda güvenliği konusunda her kesime önemli görevler düştüğünü, tüketicilerin gittikçe daha çok bilinçlendiğini, hayvancılık sektöründe sağlanacak ilerlemeye paralel olarak veteriner sağlık ürünleri sektöründe de daha fazla gelişme sağlanmasının kaçınılmaz olduğunu, veteriner ilaçlarının doğru ve bilinçli kullanılması için Bakanlık ve ilgili paydaşlarla daha etkin işbirliği yapmayı arzu ettiklerini, Türkiye’nin çevresindeki ülkelere veteriner ilaçları ve hayvan aşılarını satma şansının bulunduğunu ancak üretimde kalite güvenliğini garanti eden İyi üretim Uygulamalarının (GMP) hayata geçirilmemesi nedeniyle sorunların yaşandığını, denetim ve kontrollerin imkânlar ölçüsünde sıklaştırılmasını beklediklerini ifade etti.

Oldukça samimi bir ortamda geçen görüşmede Yönetim Kurulu üyeleri 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlı, Gıda ve Yem kanunu ile öngörülen mevzuatın yaşanan sorunlara çözüm getirecek nitelikte olması gerektiğini, bu doğrultuda Bakanlıkla işbirliği içerisinde çalışıldığını, ayrıca bakanlığın yeniden yapılanmasıyla Veteriner Sağlık Ürünleri ve Halk Sağlığı Dairesi olarak sektörün bir daire altında toplanmasının önemli bir gelişme olduğunu belirttiler.

Bakan danışmanı ile Veteriner Sağlık Ürünleri ve Halk Sağlığı Daire Başkanı’nında bulunduğu görüşmede özetlenen mevcut sorunlar ve çözüm önerileri aşağıdadır.

Sorunlar/Çözüm Önerileri

1. Veteriner ilaçları ve aşı sektöründe ülkemizde henüz İyi Üretim Uygulamaları (GMP)yapılmamakta ve sertifika düzenlenememektedir. Bu nedenle ürün güvencesi tam olarak sağlanamamakta, ihracat kapısı önemli ölçüde kapanmakta, ilaç kullanan çiftçiler zarar görmekte, uygulanan kontrol programlarının başarısı olumsuz yönde etkilenmektedir. Ülkemizde üretim yapan kuruluşların dış satımı engellenmektedir.

İyi Üretim Uygulamaları (GMP) standartının getirilmesi ile ilaç ve aşı sektöründe kaliteli üretimin garanti altına alınacaktır. Bunu yapmakla öncelikle Bakanlıkça uygulanan hastalık kontrol programlarında başarı artacak, çiftçilerimizin yetersiz etkiye sahip ürün kullanımı ortadan kalkacak,ülkemizde üretilen ürünler için ihracaat şansı doğacaktır. Şimdiden hazırlıklı olunmaz ise AB uyumu durumunda ülkemizde faaliyet gösteren ilaç ve aşı üreticileri pazardan çıkmak zorunda kalacaktır. Şüphesiz GMP standart aranırken yeterli altyapısı olmayan firmalar için makul bir geçiş süresi de tanınmalıdır. Nitekim Sağlık Bakanlığı yıllar önce beşeri ilaç sektöründe bu uygulamayı başlatmıştır. Bu gün ABD dahil birçok ülkeye ilaç satan firmalarımız bulunmaktadır.

Veteriner ilaçları ve aşıların kalite kontrolleri konusunda müstakil bir enstitü bulunmamaktadır. Veteriner Kontrol Enstitüleri bünyesinde faaliyet gösteren laboratuvarların imkânları da kısıtlıdır. Üniversiteler de bu tür laboratuvarlar çok yetersizdir.

Kalite Kontrol çalışmaları etkinleştirilmelidir. Veteriner ilaçlarının ruhsatlandırılması aşamasında alınan numune baz alınarak yapılan kalite kontrol çalışmaları yerine ruhsatlandırılan ürünün sahada kullanımı esnasında alınacak numuneler esas alınmalıdır. Pendik Veteriner Kontrol Enstitüsü bünyesinde bulunan Veteriner İlaç Kontrol Laboratuvarı ile Bornova Veteriner Kontrol Enstitüsü bünyesinde bulunan Aşı Kontrol Laboratuvarı alet, ekipman, bütçe ve kalifiye personel yönünden güçlendirilmelidir.  Müstakil kurum oluşturma amacıyla fizibilite çalışması yapılmalıdır.

1. Son yıllarda üzerine gidilmesine rağmen kaçak ve illegal ilaç kullanımı söz konusudur. Tavuk, Balık, büyükbaş ve küçükbaş çiftliklerine yeme katılmak üzere ne olduğu tam olarak bilinmeyen, kalite kontrolleri yapılmamış hammaddeler gelişme sağlayıcı ve/veya koruyucu ürün olarak illegal şekilde dağıtılabilmektedir. Zaman zaman ülkemize kaçak ürünler sokulmaktadır. Konunun üzerine gidilmemesi durumunda gelecekte hayvancılık sektörü ve tüketiciler için önemli krizler doğacağı dikkate alınmalıdır.

AB ülkelerinde Antimikrobiyaller konusunda duyarlılık gösterilmesi için ciddi çalışmalar yapılmaktadır. AB’de 18 Kasım tarihini Antibiyotik Farkındalık Günü olarak kutlanmaktadır. Avrupa Veteriner Federasyonu (FVE) 18 Kasım 2011 tarihinde “Antimikrobiyaller: Doğru Tek Sağlık Yaklaşımı, Veteriner ve İnsan Hekimliğinde Fırsatlar ve Değişimler” adı altında seminer düzenlemektedir. Ülkemizde FVE’ye üye olup muhtemelen seminere katılım sağlanacaktır.

VİSAD olarak Uluslar Uluslararası Hayvan Sağlığı Federasyonu (IFAH) ile işbirliği içerisinde AB’de gıda amaçlı üretilen hayvanlarda antimikrobiyal ürünlerin “bilinçli ve güvenli”kullanımı kitapçığı bastırılarak, üyelere, Bakanlığa, mesleki ve sektörel kuruluşlara, sektör paydaşlarına ve sektörel dergilere dağıtılmıştır.

Sorumlu ilaç kullanımı konusunda bilinçlendirme çalışmaları etkinleştirilmelidir. Bakanlık, VİSAD, ilgili sektör paydaşları; ilaç kullanıcılarının sorumlu davranması, gerektiğinde yeterince ilaçkullanımı anlayışının oluşturulması için çalışmaları artırmalıdır. Bu konuda kontrol ve denetimlersıklaştırılmalıdır. Böylece kalıntı ve antimikrobiyal direnç alanında tüketicilerin sağlığının güvence altına alınması sağlanmış olacaktır.

Bu çerçevede Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı himayesinde; 18 Kasım 2011 tarihinde Bakanlığınız Atatürk Konferans salonunda veya başka bir yerde paydaş kuruluşların da katılacağı“Antimikrobiyallerin Bilinçli Kullanımı” konulu bir panel düzenlemeyi arzu etmekteyiz. Panele Et, Süt, Yumurta, Balık sektörünün katılımı düşünülmektedir.

1. Mevzuat: 61. Hükümette müstakil bir Avrupa Birliği Bakanlığının kurulması AB sürecini daha da ileriye taşıma kararlılığının somut bir tezahürü olarak düşünülmekte olup, önümüzdeki süreçte AB uyum çalışmalarının hız kazanacağı ve bu kapsamda yeni hazırlanacak yönetmeliklerin AB müktesebatı ile tam uyumlu olması zorunluluğu bulunmaktadır. Zira Bakanlığımızın da AB ile tam uyumlu olarak yönetmelik hazırlama kararlılığını görülmektedir. VİSAD Bakanlığın bu yaklaşımını desteklemekte olup her türlü işbirliğine açıktır.  Bu çerçevede Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü yetkilileri ile yakın işbirliği yapılmaktadır.

AB ile uyumlu bir mevzuat için 2001/82, 2004/28 ve 2009/9 no’lu direktifler ülkemize şartları da dikkate alınarak “Veteriner Tıbbi Ürünler Yönetmeliği” adı altında tek bir yönetmelik hazırlığı son aşamadadır. Bunun yanında “Tıbbi Olmayan Veteriner Sağlık Ürünleri” konusunda da ayrı bir yönetmelik hazırlıkları da sürmektedir.

1. İlaç tanıtımı konusunda kapsamlı bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle yanlış yönlendirmelere yol açacak ilaç tanıtımları yapılabilmektedir. Bunu önlemek amacıyla Bakanlıkça mevzuat çıkartılıncaya kadar VİSAD üyeleri arasında bir uygulama başlatılmış ve “Veteriner Tıbbi Ürünlerin Tanıtım İlkeleri Kılavuzu” ile bu kapsamda oluşturulan “Etik Kurul Çalışmalarına İlişkin İlkeler ve Düzenlemeler” kitapçık haline getirilerek ilgililere dağıtılmıştır.

Ülkesel düzeyde ilaç tanıtımını disipline edecek bir mevzuat çalışması yapılması ve uygulamalarınbuna göre yapılmasının sağlanması gerekmektedir.

1. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü bünyesindeki “Veteriner Sağlık Ürünleri ve Halk Sağlığı Dairesi” bünyesinde geçmişten devam eden alışılmışlığa uygun olarak Veteriner ilaçları, Veteriner Biyolojik Ürünler ve Halk Sağlığı adı altında çalışma grubu oluşturulmuştur. Bu yapılanmanın dairenin yeni görev tanımı, yayınlanacak yönetmelik ve AB gereklilikleri dikkate alınarak yeniden yapılması zorunludur.

Veteriner ilaçları ve hayvan aşıları aynı mevzuata tabi olacağından ruhsatlandırma, Kontrol, tanıtım vb konuları kapsayacak şekilde Bakanlık-VİSAD işbirliği ile çalışma yapılarak karar vericilere sunulabilir.

1. Bakanlık yeni yapılanmasında merkez teşkilatlarında Şube Müdürlüklerinin bulunmaması nedeniyle hızlı, etkin ve verimli çalışmanın aksadığı, karar gerektiren konularda Daire Başkanı ve üstü makamlara gitme zorunluluğu doğduğu ilgili sektör paydaşları tarafından dile getirilmektedir.

Daha verimli ve üretken çalışma adına çalışma grupları yerine şube müdürlüklerioluşturulmasında yarar olduğu düşünülmektedir.

1. Veteriner sağlık ürünleri pazarının durumu konusunda sağlam temellere dayalı veriler bulunmadığından ülkesel bazda kapsamlı bir ülke raporu çıkartılamamaktadır.

Bakanlık-VİSAD işbirliğinde ülkemizde kullanılan veteriner ilaçları ve aşıların ayrıntılı istatistikî çalışması yapılmalıdır.

VİSAD Yönetim Kurulu Bakan ziyareti dışında Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünde ilgili daire başkanlıkları ile Ankara Şap Enstitüsü Müdürlüğünü de ziyaret etti.